بازنگرى در حقیقت تأویل

author

  • سید ابراهیم سجادی
Abstract:

 گزارشى از معنى و مفهوم حقیقى "تأویل" در قرآن است. تعریفهایى که براى تأویل شده قابل خدشه است. این، نیاز به تأویل‌شناسى را ضرورى مى‌نمایاند. مراجعه به لغت عرب، عرف قرآن و سنت نشان مى‌دهد که تأویل به معناى فهم حقیقت مراد الهى است که با استفاده از نظام چند کنشى در قرآن در صورت داشتن دانشهاى کاربردى و رعایت راهکارهاى لازم امکان‌پذیر مى‌شود. معانى‌اى که براى تأویل ارائه شده هدایت‌گرى ندارد و گره مشکلات زندگى بشر را نمى‌گشاید در صورتى که ظهر و بطن قرآن ابزار هدایت است و ادعا دارد که در هر عصرى به نیازهایى از این دست پاسخ مى‌دهد. تأویل در لغت عرب به معنى یافتن اصل و فرجام یک چیز است. این معنى با عرف قرآن سازگار مى‌نماید و براى تعدادى از مفسّران مقبول افتاده است.  در سنت علاوه بر تنزیل و تأویل واژه‌هاى: حرف، ظهر، بطن، حد، مطلع، عبارت، اشارت، لطایف و حقایق نیز ذکر شده که همه به آن دو بازمى‌گردد. تنزیل، معناى ابتدایى چسبیده به لفظ و راه ورود به معانى ناپیدا(بطن( مى‌باشد که تأویل نامیده شده و در سنت داراى ویژگى‌هاى ذیل است: براى همه قابل آموزش است، هویت کاربردى دارد، عمق نامتناهى دارد، هیچ آیه‌اى بدون تأویل نیست و از تنزیل قابل تفکیک مى‌باشد، با توجه به آنچه گذشت تأویل همان حقایق مورد اراده الهى از ظاهر است که با تدبیر معنى‌شناختى و شایستگى‌هاى لازم، براى مفسّر قابل دست‌رسى مى‌باشد این تلقى از تأویل پیشینه نیز دارد، راز مقبولیت این تلقى در این نهفته است که قرآن قالب محدود دارد و با چند کنشى قرار دادن واژه‌ها و آیات آن، فهم معانى نامحدود امکان‌پذیر شده است، براساس نظام چند کنشى قرار دادن واژه‌ها و آیات آن، فهم معانى نامحدود امکان‌پذیر شده تمام واژه‌ها و آیات تأثیر تبیینى متقابل دارند و هر آیه و واژه از کل قرآن مدد مى‌گیرد. فهم تأویل، ابزارى دارد که عبارت است از تجربیات فکرى بشر، دانستن علوم قرآن و رسوخ علمى، رعایت تعبد به قصد آزادى عقل، مراجعه دوره‌اى و مکرر به قرآن و مطالعه روش و آثار تفسیرى اهل‌بیت(ع).

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تأویل سهروردی از حقیقت حب در قرآن

هدف از این نوشتار، اثبات وجود شواهد قرآنی بر آرای سهروردی، در باب «حب» و «عشق» است. بدین‌منظور پس از تبیین حقیقت حب از منظر سهروردی و با اشاره به آیات قرآنی مربوط به حب و عشق می‌کوشیم این دیدگاه را با آیات قرآن تطبیق دهیم و نیز تأویل و تفسیر آیات مذکور را بیان کنیم. سهروردی خود قائل به نوعی تأویل است که در آن فهم معنای حقیقی متن، بستگی به سطح فهم و ادراک خواننده دارد. در این نوشتار دیدگ...

full text

تأویل اشراقی سهروردی از آیات پیرامون حقیقت نفس

در میان فلاسفۀ مسلمان سهروردی نخستین فیلسوف مسلمان است که با تسلط بی­نظیر به آیات نورانی قرآن بسیاری از مباحث حِکمی و فلسفی را با استناد به آیات قرآنی طرح نموده است و همچنین، به تأویل آیات بر اساس مبانی حکِمی و فلسفی می­پردازد. نظریۀ تأویل سهروردی مبتنی بر نظریۀ شهود و جایگاه حکیم متأله در معرفت­شناسی و عالم مثال در جهان‌شناسی اشراقی است و زبان رمز حاکی از آن هست. هدف این پژوهش ارائۀ تأویلات اشرا...

full text

حقیقت تأویل در قرآن از منظر علاّمه طباطبائی(ره)

از نظر علاّمه طباطبائی، تأویل حقیقت اصلی قرآن را تشکیل می دهد و معارف حصولی که ما با عقل خود از طریق شبکۀ الفاظ به دست می آوریم، مرتبه ای نازل شده از حقیقت های متعالی در عالم برتر است. از این رو، تمام آیات قرآن دارای تأویل است و هیچ آیه ای نیست که تأویل نداشته باشد. از نظر علاّمه طباطبائی(ره)، تأویل در عرف قرآن همان مصداق و حقیقت خارجی است و مفاهیم قرآن هم به آن مصداق و حقیقت خارجی برمی گردد. به ...

full text

تأویل اشراقی سهروردی از آیات پیرامون حقیقت نفس

در میان فلاسفۀ مسلمان سهروردی نخستین فیلسوف مسلمان است که با تسلط بی­نظیر به آیات نورانی قرآن بسیاری از مباحث حِکمی و فلسفی را با استناد به آیات قرآنی طرح نموده است و همچنین، به تأویل آیات بر اساس مبانی حکِمی و فلسفی می­پردازد. نظریۀ تأویل سهروردی مبتنی بر نظریۀ شهود و جایگاه حکیم متأله در معرفت­شناسی و عالم مثال در جهان شناسی اشراقی است و زبان رمز حاکی از آن هست. هدف این پژوهش ارائۀ تأویلات اشر...

full text

بازنگرى تاریخ انبیاء در قرآن (2)

 گزارشهاى تاریخى در مورد انبیاء از دیدگاه قرآن مورد بررسى و نقد قرار گرفته است. نخستین پیامبر، آدم (ع) است. در این بخش، گزارشهاى تاریخى در مورد جایگزینى انسان در زمین، چگونگى آفرینش آدم، آفرینش حوا، فریب شیطان، تقاضاى مهلت، هبوط و تکثیر نسل، آزمون و اختبار و هابیل و قابیل، با استناد به آیات و روایات و دلایل عقلى مورد سنجش قرار گرفته است. در بحث ادریس، جد بودن ایشان براى حضرت نوح را رد مى‌کند. د...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 6  issue 21-22

pages  96- 129

publication date 2000-07-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023